'De landbouwspuit laten we het liefst in een hoekje staan'

Kilo’s en kwaliteit. Dat is waar de Noord-Hollandse familie Groot voor gaat in de uienteelt, waarvan de productie wordt verwerkt in de eigen schillerij. Deelnemen aan de Steriele Insecten Techniek (SIT) is een voorwaarde voor een succesvolle teelt, schetst teeltman Tim Groot.

Onder het afdak staan kisten uien te wachten om verwerkt worden. Maar veel kisten zijn begin februari ook al leeg. Gelukkig staat het nieuwe teeltseizoen voor de deur, waarin de kisten weer worden gevuld. Om een brug tussen oogst ’23 en ’24 te slaan, worden uien aangekocht. Binnen naast de sorteerlijn staat een pallet ontzettend grote, harde rode uien uit China. Deze knoeperds worden nu snel verwerkt in de schillerij van JTD Onions. Eerst kop en kont eraf en dan de buitenste rok. Vervolgens naar de klant, meestal Nederlandse snijderijen of foodbedrijven. Engeland en Scandinavië zijn voorname buitenlandse bestemmingen.

De T uit de bedrijfsnaam staat voor Tim. Tim Groot (37) runt JTD Onions met zijn broers Joop (39) en Dirk (36). De mannen namen het teeltbedrijf in 2012, toen nog tuinbouw met broccoli als specialisatie, over van hun ouders en zagen brood in de verwerking van uien. “Het kwam eigenlijk gewoon op ons pad”, vertelt Tim vanuit de kantine bovenin het pand aan de Dirk Bijvoetweg in het West-Friese Oostwoud. “In 2012 vroeg iemand om geschilde uien en mijn broer zei: dat kunnen wij wel. We hadden niks in huis hiervoor, het was puur blufpoker”, grinnikt hij. Ondernemers als ze zijn, gingen ze ‘gewoon’ aan de slag. Het was vallen en opstaan, maar inmiddels draait het bedrijf zoals ze willen. Theo en Trudi hebben hun kinderen zelfvertrouwen meegegeven, dat is wel duidelijk. Leuk feit is dat hun vierde telg Hanneke (34) in dienst is bij haar broers, zij verzorgt de administratie.

Wat opvalt is hoe autonoom het bedrijf draait. De broers Groot hebben dit zelf ontworpen en doen het op hun eigen manier. Het teeltbedrijf in Wieringerwerf omvat 65 hectare in eigendom en er wordt 80 hectare bewerkt. Tim is de teeltman, Joop doet de verkoop en Dirk is de inkoper. Een mooie rolverdeling die vanuit de verschillen in hun karakters is ontstaan. Ze lopen elkaar dus niet in de weg.

Teelt ingericht op uien
Vanwege de uienverwerking is de teelt ook ingericht op uien; 50 hectare uien verbouwt de maatschap Groot-Tops, op allerlei grondsoorten in de streek. Hiervan is 70% plantui. Een deel is primeurteelt, voor een goede spreiding van aanvoer voor de schillerij. De opbrengst van 50 hectare is niet genoeg om jaarrond te kunnen draaien. Een deel van de productie komt via contracten binnen vanuit allerlei hoeken van het land. Verder worden partijen, op basis van de vraag, los aangekocht. De overige hectares van het bedrijf zijn overigens voor sluitkool. De productie gaat al-land naar de zuurkoolfabriek en naar de versmarkt.

Collectieve deelname
JTD Onions/Maatschap Groot-Tops is geen regionaal georiënteerd bedrijf. Voor de SIT is collectieve deelname in een teeltgebied van groot belang voor de slagingskans. Tim weet dan ook niet hoe groot de dekkingsgraad in de Wieringermeer is. “Ik weet wel dat wij al zo lang ik me kan heugen, gebruik maken van de SIT en dat we daardoor geen uienvliegprobleem hebben. Voor mij is dat het belangrijkste. En het is lekker laagdrempelig, je geeft de percelen op en De Groene Vlieg doet de rest. Als de resultaten goed zijn, is het niet zo ingewikkeld om elk jaar weer hiervoor te kiezen.”

Een ingrijpadvies krijgt hij nooit, dus de uienvlieg is in deze teeltregio goed onder controle.

Alternatieven zijn er bovendien niet, stipt Tim aan. “Er is geen andere manier om uienvlieg te bestrijden sinds de insecticidecoating niet meer mag worden gebruikt. Geschikte gewasbeschermingsmiddelen zijn er niet. Dat betekent dat je tig keer met de spuit het veld op zou moeten om met een halfslachtig middel rond te gaan. De landbouwspuit laten we het liefst in een hoekje staan. Ik heb wel wat beters te doen!”

Over de hele linie ziet hij dit probleem; het krimpende middelenpakket leidt tot inefficiënt telen. Meer spuiten met minder goede producten. Meeldauw is het grootste probleem in zijn teelt. “Als veredelingstechniek Crispr-CAS er nou eens doorkwam hier, zou dat voor iedereen winst betekenen. Ik stel me zo voor dat ze dan meeldauwgevoeligheid uit het DNA van de ui knippen en dat het dan is het gedaan met die ziekte. Minder gewasbescherming nodig en meer opbrengstzekerheid voor de teler. De voedselproductie staat namelijk echt onder druk door alle regels, de inflatie en klimaatverandering. Naar mijn idee balanceren we op een randje.”

Heel lastig teeltseizoen
Afgelopen seizoen liet dat ook weer duidelijk zien; het weer speelde de akkerbouw flink parten; na een late start werd het eerst extreem droog, de zomer was een natte moesson en daarna was het alweer oogsttijd. Heel lastig om een goeie oogst te bereiken. “Het product was kleiner, waardoor we minder efficiënt kunnen draaien. Fusarium en bacterie kwam meer voor dan normaal. Droogte kun je wel op anticiperen, maar op overvloedige neerslag niet.”

De lage opbrengsten zorgen voor hoge prijzen en dat is voor een verwerker een risico. “Een euro per 100 kilo, dat had je 10 jaar geleden niet durven dromen. Het mag van mij best de nieuwe standaard zijn, als we dat maar kunnen doorvertalen naar de afnemer. Die moeten we wel aan ons gebonden houden natuurlijk. Ook als de markt weer zakt, wat natuurlijk altijd kan bij uien. Die balans zoeken we. Daardoor loopt het contacteren nu wel wat stroperig. Iedereen tast af.”

Tim kijkt dan ook uit naar nieuwe seizoen, net als veel collega-uientelers. Een nieuw begin. “We hopen dat het weer een beetje normaal kan. Op tijd planten en zaaien, dan ben ik een heel gelukkig mens.”